USG Doppler tętnic szyjnych – bezpieczny sposób, by zapobiegać udarowi mózgu

Co to jest USG Doppler tętnic szyjnych?

USG Doppler tętnic szyjnych (często wykonywane razem z tętnicami kręgowymi) to nieinwazyjne badanie ultrasonograficzne, które pozwala ocenić:

stan ścian tętnic szyjnych,
obecność blaszek miażdżycowych i stopień zwężenia naczynia,
przepływ krwi – jego kierunek, prędkość i ewentualne zaburzenia.

Tętnice szyjne i kręgowe doprowadzają krew do mózgu. Ich zwężenie (najczęściej przez miażdżycę) znacząco zwiększa ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu. USG Doppler pozwala to zwężenie wykryć i ocenić, zanim dojdzie do nieodwracalnych powikłań.

Badanie wykorzystuje tzw. efekt Dopplera – ultradźwięki odbijają się od krwinek czerwonych płynących w tętnicy. Na podstawie zmiany częstotliwości fali aparat wylicza prędkość przepływu krwi i przedstawia ją w formie krzywych oraz kolorowego obrazu na monitorze.

Dlaczego warto wykonać USG Doppler tętnic szyjnych?

Najprościej: to jedno z najważniejszych badań w profilaktyce udaru mózgu. Dzięki niemu lekarz może:

wykryć wczesne zmiany miażdżycowe,
ocenić stopień zwężenia tętnicy (np. 30%, 50%, 70%),
stwierdzić, czy blaszka miażdżycowa ma cechy „niestabilnej” – podatnej na pękanie i tworzenie groźnych skrzeplin,
sprawdzić, czy przepływ krwi do mózgu jest wystarczający.

Jeżeli zwężenie jest istotne, w odpowiednim momencie można wdrożyć leczenie farmakologiczne, a czasem skierować pacjenta na zabieg poszerzenia tętnicy szyjnej (endarterektomia, stentowanie), co znacząco zmniejsza ryzyko udaru.

Jakie tętnice ocenia badanie?

Standardowo lekarz ocenia obustronnie:

tętnicę szyjną wspólną,
tętnicę szyjną wewnętrzną,
tętnicę szyjną zewnętrzną,
tętnice kręgowe – biegnące w obrębie kręgosłupa szyjnego i razem z tętnicą podstawną zaopatrujące tylną część mózgu.

W trakcie badania ocenia się:

morfologię naczynia – przebieg, zagięcia, pętle, zwężenia, tętniaki, rozwarstwienia,
stan ściany tętnicy – grubość kompleksu błona wewnętrzna–środkowa (intima–media), obecność i charakter blaszek miażdżycowych,
światło naczynia – czy jest zwężone, zamknięte, czy widoczne są skrzepliny,
parametry przepływu – prędkości maksymalne (peak systolic velocity), charakter spektrum Dopplera, turbulencje.

Wskazania do USG Doppler tętnic szyjnych

Badanie zaleca się w kilku grupach sytuacji.

1. Objawy sugerujące zaburzenia ukrwienia mózgu

Na USG Doppler warto zgłosić się, gdy występują:

nawracające zawroty głowy, uczucie „pływania”,
chwilowe zaburzenia widzenia: „mroczki”, zaciemnienia, przejściowa utrata widzenia w jednym oku,
omdlenia, nagłe osłabienie, zaburzenia równowagi, chwiejny chód,
epizody przejściowego niedowładu ręki, nogi lub połowy twarzy,
zaburzenia mowy, chwilowe „plątanie” się słów, problemy z doborem wyrazów,
szumy w uszach, pogorszenie pamięci, spadek koncentracji.

Takie objawy nie zawsze wynikają z chorób tętnic szyjnych, ale zawsze wymagają diagnostyki – w tym bardzo często właśnie badania Dopplerowskiego.

2. Stan po udarze mózgu lub TIA

U osób, które:

przebyły udar niedokrwienny mózgu lub
miały przemijający atak niedokrwienny (TIA),

USG Doppler jest badaniem obowiązkowym – pozwala znaleźć i ocenić ewentualne zwężenie tętnic szyjnych i kręgowych, które mogło być przyczyną incydentu.

3. Czynniki ryzyka miażdżycy i udaru

USG Doppler warto rozważyć u osób, które:

mają nadciśnienie tętnicze,
chorują na cukrzycę,
mają wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów,
palą papierosy lub palili przez wiele lat,
mają nadwagę lub otyłość brzuszną,
prowadzą siedzący tryb życia, mało się ruszają,
w rodzinie miały przypadki przedwczesnego udaru, zawału czy miażdżycy.

W takich sytuacjach badanie bywa elementem profilaktyki – nawet jeśli pacjent nie ma jeszcze wyraźnych objawów.

4. Kontrola po zabiegach naczyniowych i radioterapii

USG Doppler tętnic szyjnych wykonuje się również:

po operacjach lub zabiegach stentowania tętnicy szyjnej – w celu oceny drożności stentu i ewentualnej restenozy (ponownego zwężenia),
u chorych po radioterapii szyi (np. z powodu nowotworu krtani) – ponieważ promieniowanie może przyspieszać rozwój miażdżycy i powodować zwężenia popromienne tętnic,
w podejrzeniu zapaleń naczyń i innych rzadszych chorób układu tętniczego.

Jak wygląda badanie krok po kroku?

Większość pacjentów jest zaskoczona, jak proste i komfortowe jest to badanie.

Przygotowanie

Nie trzeba być na czczo. Można normalnie jeść, pić i przyjmować leki.
W dzień badania lepiej nie nakładać tłustych kremów, balsamów na szyję – mogą pogorszyć przewodzenie ultradźwięków.
Warto ubrać się tak, by łatwo odsłonić szyję i obojczyki – np. koszula z luźnym kołnierzykiem, bluzka na zamek.

W gabinecie

Kładziesz się wygodnie na leżance, zwykle na plecach, z lekko odchyloną do tyłu głową.
Lekarz smaruje szyję żelem ultrasonograficznym.
Przykłada głowicę w okolicy tętnicy szyjnej po jednej i drugiej stronie. Czasem prosi o delikatne odwrócenie głowy, by lepiej uwidocznić naczynia.
Na monitorze widzisz przekrój tętnicy – a po włączeniu funkcji Doppler kolorowy obraz przepływu krwi oraz charakterystyczne krzywe zębiaste (spektrum Dopplera).
Badanie jest bezbolesne – możesz odczuwać jedynie lekki ucisk głowicy na szyję i chłód żelu.

Całość trwa zwykle 15–30 minut, w zależności od tego, czy badanie jest proste kontrolne, czy bardziej szczegółowe (np. u osób po zabiegach naczyniowych).

Po zakończeniu lekarz wyciera żel, a Ty możesz się ubrać. Następnie omawiany jest wynik – zarówno opis, jak i ewentualne zdjęcia czy wydruki krzywych Dopplerowskich.

Co dokładnie ocenia lekarz w badaniu?

Podczas USG Doppler tętnic szyjnych kardiolog / angiolog / radiolog sprawdza m.in.:

1. Grubość ściany naczynia (intima–media)

Specjalnym pomiarem określa się grubość kompleksu intima–media (IMT). Jego zwiększenie może oznaczać:

wczesne stadium miażdżycy,
przewlekłe przeciążenie naczynia (np. przy nieleczonym nadciśnieniu).

2. Blaszki miażdżycowe

Ocena obejmuje:

lokalizację – np. w rozwidleniu tętnicy szyjnej,
rozległość, wysokość zwężenia,
strukturę – jednorodna, zwapniała, mieszana,
powierzchnię – gładka czy nieregularna, z owrzodzeniami (te są szczególnie niebezpieczne).

Blaszki miękkie, niestabilne częściej pękają i są źródłem zatorów, które mogą zablokować drobne naczynia mózgowe.

3. Stopień zwężenia tętnicy

Na podstawie:

wymiarów światła naczynia w USG,
prędkości przepływu krwi (maksymalna prędkość skurczowa, stosunek przepływu w miejscu zwężenia do proksymalnego odcinka),

lekarz określa procentowe zwężenie tętnicy (np. 50%, 70%). Ma to bezpośrednie znaczenie dla decyzji o sposobie leczenia – farmakologicznym czy zabiegowym.

4. Charakter przepływu w tętnicach kręgowych

Tętnice kręgowe doprowadzają krew do tylnej części mózgu. W USG Doppler można wykryć:

ich zwężenia,
odwrócenie kierunku przepływu przy tzw. zespole podkradania tętnicy podobojczykowej,
inne zaburzenia krążenia w obrębie kręgosłupa szyjnego.

Co można wykryć w USG Doppler tętnic szyjnych?

Najczęstsze rozpoznania to:

miażdżyca tętnic szyjnych – od niewielkich, wczesnych blaszek po zaawansowane zwężenia,
istotne hemodynamicznie zwężenia (powyżej 50–70%),
zamknięcie (niedrożność) tętnicy szyjnej – z wytworzeniem krążenia obocznego,
niestabilne blaszki miażdżycowe z owrzodzeniem powierzchni,
skrzepliny przyścienne,
pooperacyjne restenozy w obrębie stentów,
rozwarstwienie tętnicy szyjnej czy kręgowej (rzadziej).

Czasem badanie ujawnia też zmiany poza naczyniami – powiększone węzły chłonne, guzy szyi, torbiele.

Czy USG Doppler tętnic szyjnych jest bezpieczne?

Tak. To badanie:

wykorzystuje ultradźwięki, nie promieniowanie rentgenowskie,
jest nieinwazyjne, bez nakłuć czy kontrastu,
nie wymaga hospitalizacji.

Można je wykonywać:

u osób starszych i obciążonych licznymi chorobami,
u kobiet w ciąży,
wielokrotnie u tego samego pacjenta – np. do oceny postępu leczenia lub zmian w czasie.

Przeciwwskazania są praktycznie brak – ewentualne trudności mogą wynikać z niezdolności do leżenia na plecach lub z bardzo ograniczonej ruchomości szyi, ale zwykle można badanie dostosować do możliwości pacjenta.

Jak interpretować wynik – co dalej?

Opis badania zawiera zwykle:

informację o obecności lub braku blaszek miażdżycowych,
pomiary IMT (grubości ściany),
opis przepływu i wartości prędkości w poszczególnych odcinkach,
wniosek z określeniem stopnia zwężenia (jeśli występuje).

W zależności od wyniku lekarz może:

zalecić intensywną modyfikację stylu życia – dieta, rzucenie palenia, więcej ruchu,
włączyć lub zmodyfikować leczenie farmakologiczne – statyny, leki przeciwpłytkowe, leki na nadciśnienie,
skierować pacjenta na dodatkowe badania (np. tomografię angiograficzną – angio-CT) lub na konsultację chirurgiczną w celu oceny wskazań do zabiegu na tętnicy szyjnej.

USG Doppler tętnic szyjnych a profilaktyka udaru

Udar mózgu to jedna z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności i zgonów w Polsce. Duża część udarów niedokrwiennych wynika z:

zwężenia tętnic szyjnych,
pęknięcia blaszki miażdżycowej i powstania skrzepliny, która zatyka naczynie mózgowe.

Regularna kontrola tętnic szyjnych u osób z grup ryzyka pozwala:

wykryć zmiany na etapie, kiedy nie dają objawów,
obniżyć ryzyko udaru poprzez odpowiednio wcześnie wprowadzone leczenie,
na bieżąco monitorować skuteczność terapii (np. statyn).

Badanie USG Doppler tętnic szyjnych można porównać do „przeglądu technicznego” naczyń doprowadzających krew do mózgu – szybkie, bezbolesne, a może uchronić przed bardzo poważnymi konsekwencjami.

USG Doppler tętnic szyjnych w praktyce kardiologicznej

Choć tętnice szyjne leżą poza sercem, to są częścią tego samego układu naczyniowego. Zmiany miażdżycowe w szyjnych naczyniach bardzo często współistnieją z:

chorobą wieńcową,
miażdżycą tętnic kończyn dolnych,
nadciśnieniem i przerostem lewej komory.

Dlatego kardiolodzy często zlecają USG Doppler tętnic szyjnych:

u pacjentów po zawale, z chorobą wieńcową czy niewydolnością serca,
przy planowaniu leczenia zabiegowego,
jako część szerszej oceny ryzyka sercowo–naczyniowego.

Jak umówić się na USG Doppler tętnic szyjnych w Warszawie?

Jeżeli mieszkasz w Warszawie lub okolicach, USG Doppler tętnic szyjnych możesz wykonać w placówkach medycznych zlokalizowanych m.in. przy ul. Rydygiera 19, lokal U17 (Żoliborz) – w jednym z ośrodków działa zarówno gabinet kardiologiczny, jak i wyspecjalizowana pracownia USG, w której wykonywane są badania dopplerowskie naczyń.

Standardowo:

rejestracja odbywa się telefonicznie lub online,
badanie trwa około 20–30 minut,
wynik wraz z opisem omawiany jest bezpośrednio po USG.

USG Doppler tętnic szyjnych to:

proste, bezbolesne i bezpieczne badanie,
które w czasie rzeczywistym ocenia budowę ściany tętnic i przepływ krwi do mózgu,
pozwala wykryć miażdżycę i zwężenia zanim dojdzie do udaru,
jest szczególnie ważne u osób z nadciśnieniem, cukrzycą, hipercholesterolemią, u palaczy i po przebytym udarze.

Jeśli masz objawy sugerujące zaburzenia krążenia mózgowego albo znajdujesz się w grupie ryzyka, warto porozmawiać z lekarzem o wykonaniu USG Doppler tętnic szyjnych. To niewielki wysiłek, który może mieć ogromne znaczenie dla Twojego zdrowia i sprawności na długie lata.

FAQ – najczęstsze pytania o USG Doppler tętnic szyjnych

1. Na czym dokładnie polega USG Doppler tętnic szyjnych?
To badanie ultrasonograficzne, w którym lekarz ocenia zarówno budowę tętnic szyjnych i kręgowych, jak i przepływ krwi w tych naczyniach. Głowica USG przykładana do szyi wysyła fale ultradźwiękowe, a aparat – dzięki tzw. efektowi Dopplera – mierzy prędkość i kierunek przepływu krwi. Na tej podstawie można wykryć blaszki miażdżycowe, zwężenia i ocenić ryzyko udaru mózgu.

2. Czy do badania trzeba się specjalnie przygotować?
Nie. Zwykle nie ma konieczności bycia na czczo, można normalnie jeść, pić i przyjmować leki (chyba że lekarz indywidualnie zaleci inaczej). Warto jedynie:

założyć ubranie z luźnym dekoltem lub rozpinaną koszulę,
nie stosować tłustych kremów na szyję w dniu badania, aby nie pogarszać jakości obrazu.

3. Czy USG Doppler tętnic szyjnych jest bolesne lub niebezpieczne?
Badanie jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Możesz odczuć jedynie lekki ucisk głowicy na szyję oraz chłód żelu. USG wykorzystuje ultradźwięki, a nie promieniowanie rentgenowskie, dlatego jest bezpieczne także dla osób starszych, przewlekle chorych oraz kobiet w ciąży. Można je powtarzać tak często, jak wymaga tego sytuacja kliniczna.

4. Ile trwa badanie USG Doppler tętnic szyjnych?
Standardowo badanie trwa około 15–30 minut. Jeśli wynik jest nietypowy lub pacjent jest po zabiegach naczyniowych, lekarz może poświęcić nieco więcej czasu na dokładne pomiary i dokumentację.

5. Jakie objawy są wskazaniem do badania?
Na USG Doppler tętnic szyjnych warto zgłosić się szczególnie wtedy, gdy występują:

nawracające zawroty głowy, „mroczki” przed oczami,
epizody przejściowej utraty widzenia w jednym oku,
krótkotrwały niedowład ręki, nogi lub połowy twarzy,
zaburzenia mowy, nagłe „plątanie się języka”,
omdlenia, nagłe osłabienie, zaburzenia równowagi.

Jeszcze ważniejsze jest to badanie u osób po przebytym udarze mózgu lub TIA (przemijającym ataku niedokrwiennym).

6. Kto powinien profilaktycznie wykonać USG Doppler tętnic szyjnych?
Badanie często zaleca się profilaktycznie osobom z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym, zwłaszcza gdy:

mają nadciśnienie tętnicze,
chorują na cukrzycę,
mają podwyższony cholesterol i trójglicerydy,
palą lub przez lata paliły papierosy,
w rodzinie występowały udary mózgu lub zawały w młodym wieku.

U takich osób USG Doppler tętnic szyjnych pomaga wcześnie wykryć miażdżycę i lepiej zaplanować profilaktykę udaru.

7. Jak często trzeba powtarzać badanie?
To zależy od wyniku i ogólnego stanu zdrowia:

przy braku zmian i niewielkim ryzyku – badanie bywa zalecane co kilka lat,
przy stwierdzonej miażdżycy lub zwężeniu – zwykle co 6–12 miesięcy, zgodnie z zaleceniami lekarza,
po zabiegach na tętnicach szyjnych (endarterektomia, stent) – według indywidualnego planu kontroli.

Lekarz prowadzący na podstawie wyniku i chorób towarzyszących określi optymalną częstotliwość.

8. Czy USG Doppler tętnic szyjnych może zastąpić tomografię lub rezonans?
USG Doppler jest badaniem pierwszego rzutu dla tętnic szyjnych i kręgowych – świetnie pokazuje ścianę naczynia, blaszki miażdżycowe oraz prędkość przepływu. Nie zastępuje jednak całkowicie tomografii (angio-CT) ani rezonansu (angio-MR), które pokazują naczynia w innym przekroju i są przydatne np. przy planowaniu skomplikowanych zabiegów lub ocenie naczyń wewnątrzczaszkowych. Najczęściej badania się uzupełniają, a nie konkurują ze sobą.

9. Czy wynik badania dostanę od razu?
Tak – wynik USG Doppler tętnic szyjnych przekazywany jest zwykle bezpośrednio po badaniu. Obejmuje on opis zmian w tętnicach (np. obecność i charakter blaszek, stopień zwężenia), pomiary przepływu oraz wnioski. Lekarz może od razu omówić zalecenia dotyczące dalszej diagnostyki, leczenia i profilaktyki.

10. Czy USG Doppler tętnic szyjnych można wykonać w tym samym miejscu co badania kardiologiczne?
Tak – przy ul. Rydygiera 19, lokal U17 w Warszawie działa nowoczesne centrum zdrowia, w którym funkcjonuje zarówno Prywatny Gabinet Kardiologiczny, jak i pracownie USG (w tym dopplerowskie) zajmujące się diagnostyką naczyń krwionośnych, takich jak tętnice szyjne i kręgowe.

Dzięki temu w jednym miejscu możesz:

skonsultować się z kardiologiem,
wykonać podstawowe badania serca (echo, EKG, Holter),
oraz – w razie wskazań – uzupełnić diagnostykę o USG Doppler naczyń.

11. Jak umówić się na badania w gabinecie przy ul. Rydygiera 19 w Warszawie?
W prywatnym gabinecie kardiologicznym przy ul. Rydygiera 19 lok. U17, 01-793 Warszawa rejestracja możliwa jest:

telefonicznie pod numerami:
- +48 22 300 15 51
- +48 22 300 16 54
- +48 501 205 303
poprzez wiadomość SMS o treści „Kardiolog” na numer komórkowy – w odpowiedzi otrzymasz informację o najbliższym wolnym terminie,
w godzinach pracy gabinetu:
- poniedziałek–piątek: 08:00–21:00,
- sobota: 08:00–14:00.

12. Czy w cenniku gabinetu znajdę również badania naczyniowe?
Na stronie gabinetu dostępny jest aktualny cennik badań kardiologicznych: konsultacji, EKG, echo serca i Holtera EKG. Kardiolog Warszawa
Jeżeli chcesz sprawdzić dostępność oraz aktualną cenę USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych wykonywanego w tym samym kompleksie przy Rydygiera 19, najlepiej:

zadzwonić do rejestracji,
lub dopytać podczas umawiania wizyty kardiologicznej – personel poinformuje Cię, gdzie i na jakich warunkach można wykonać badanie dopplerowskie.